Column: Citius, altius, fortius
Ten tijde van de verzuiling waren Nederlandse politici geen Olympische sporters. In een verzuilde samenleving met een meerpartijensysteem waren politici vooral evenwichtskunstenaars. Dat stelde A. Lijphart, de politicoloog die de Nederlandse verzuiling in beeld bracht. Steeds moesten politieke leiders de balans bewaren tussen politieke afstand en politieke toenadering. Immers de opposant van heden kon de coalitiepartner van morgen zijn. Lijphart omschrijft het als “pragmatische verdraagzaamheid”.
De zuilen zijn inmiddels al lang uit het politieke landschap verdwenen. Dat brengt met zich mee dat politici ook op zoek zijn gegaan naar nieuwe omgangsvormen. Van pragmatische verdraagzaamheid is geen sprake meer. Het is nu meer en meer met de botte bijl. Dat gaat van PVV’ers die aan een politieke vorm van ‘gilles de la tourette’ lijken te lijden (bij elk onderwerp roep je pislink, het is knettergek en er moet keihard ingegrepen worden). Maar zelfs de SGP denkt tegenwoordig in oneliners.
Voor de ruwere omgangsvormen zijn wel wat redenen te bedenken. Allereerst natuurlijk de toegenomen mediadichtheid. Elke krant, elke zender elke website moet gevuld en verkocht, dus opvallende teksten en stevige koppen, dat is wat we willen. Daarnaast is er sprake van een grotere verkiezingsdichtheid. De verkiezingen voor het Europees Parlement hebben inmiddels ook hun stevige campagne. Bovendien zitten de kabinetten de laatste 10 jaar wat minder stevig in het zadel, waardoor vaker verkiezingen nodig zijn. En bij een verkiezingscampagne is “pragmatische verdraagzaamheid” nou niet een kernbegrip.
Al dat verbale geweld, al die keiharde uitspraken hebben natuurlijk één groot nadeel, elke potentiële samenwerking wordt in de kiem gesmoord. Hoe maak je een coalitie van partijen die elkaar steeds voor rotte vis uitmaken? Hoe maak je nog een elegant compromis als je toezeggingen eerst keihard en spijkerhard waren? België is wat dat betreft een voorbeeld van uit de hand gelopen politieke strijd die lijdt tot onbestuurbaarheid
Olympische sporters hebben als taak om sneller te gaan, hoger te springen en harder te slaan, zij moeten immers één keer in de vier jaar op het hoogste schavot komen. Nederlandse politici moeten juist gedurende die vier jaar samen een land regeren. Anders dan sport is politiek dus wat mij betreft een oefening in matiging en redelijkheid. En met het woord ‘redelijk’ kun wat mij betreft je prima verkiezingsslogans bedenken.
Piet Burgering is politicoloog, en lid van het afdelingsbestuur van D66 Heemskerk-Beverwijk.
Piet Burgering RL